Bongerd Stempel 6
Rudy Uytenhaak maakte in 1995 de eerste wasco-schets voor de Bongerd: een wijk met 1700 woningen volgens de toen heersende mode: laagbouw in hoge dichtheid. Het was een soort revanche voor eerdere plannen van Uytenhaak voor Borneo-Sporenburg en Java-eiland, die zoals bekend door West 8 en Sjoerd Soeters zijn ontwikkeld. In de Bongerd introduceerde Uytenhaak daarop het concept van de villawijk: vrijstaande gebouwen in een zelfde dichtheid als op Borneo-Sporenburg. Uytenhaak had daarbij oorspronkelijk vooral een 4-onder-een-kap-woning voor ogen.
John Zondag bracht het concept verder door het introduceren van de stempel (bron: Pendrecht). Een stempel is een herhaalbare stedenbouw-kundige ‘bouwsteen’ die bestaat uit een mix van verschillende woon-gebouwen, in dit geval 2-tot-8-onder-1-kap. Voor elk villatype werd een analyse gemaakt hoe het aantal woningen, buitenruimten en parkeer-plaatsen op een zo klein mogelijke kavel kon worden gerealiseerd.
Net als op Borneo-Sporenburg bleek de belofte van 100 woningen per hectare niet haalbaar met alleen laagbouw. En waren er dus ook grotere appartementengebouwen nodig. We besloten om deze aan het Zijkanaal-I te plaatsen. In fase 1 heette dit Stempel 6.
De realisatie van de Bongerd leverde een weerbarstig proces op. Nadat in 1996 het plan-Uytenhaak werd uitverkoren duurde het tot 2003 alvorens de eerste bouwplannen werden ingediend voor de eerste 400 woningen. Er waren 4 architecten uitgekozen: Heren 5 (de 2- en 8-onder-1-kap), van Sambeek van Veen (de 3- en 6-onder-1-kap), Paul de Ruiter (4-onder-1-kap) en Uytenhaak (4-onder-1-kap+extra parkeerplaatsen). Er moest 30% sociale huur worden gemaakt en 1,5 parkeerplaats per woning. Voor stempel 6 werd de ontwikkeling uitgesteld omdat men er niet uitkwam met de grondprijs.
In 2004 besloot Stadsdeel Amsterdam-Noord om van de oorspronkelijke 1700 woningen in het het plan Uytenhaak alleen 400 woningen te realiseren in deelgebied 1, en de rest van het gebied te herontwikkelen. Uiteindelijk is er gekozen voor een traditioneel plan met rijtjeshuizen in jaren ’30 stijl. En met in totaal 1300 woningen. Tja. Zo kunnen wij het ook…
Enfin
In 2007 maakte John Zondag een stedenbouwkundig voorstel voor stempel 6 in de Bongerd. Eerst in loondienst van Uytenhaak, maar het project werd later uitgewerkt door Change Architects. Er was een uitgekiende analyse gemaakt van het grondgebruik, waarbij privé-tuinen, parkeer-plekken, colllectieve hagen en de schaal en verschijningsvorm van de wat grotere appartementengebouwen waren afgestemd op de kleine schaal van de 2-8-onder-1-kappers.
Na 2007 lag het ‘even’ stil. En werd stempel 6 ingericht als tijdelijke speeltuin. 10 jaar later is er een nieuw ontwerp gemaakt, door Groosman Architecten. We hebben daar geen bemoeienis mee gehad, maar het is interessant om te zien dat ons voorstel uit 2007 eigenlijk onverkort is overgenomen. Het was blijkbaar toch best een goed idee.