Van CPO naar MO

In de Amsterdamse zelfbouwwereld wordt sinds 2011 onderscheid gemaakt tussen twee soorten zelfbouw : Individueel (PO) en Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO). In 2012 deden we mee aan de selectie voor Amundsenhofje en de Wolffschool. In 2013 maakten we een analyse van het kantoor Kennedyplantsoen. Inmiddels was het usance geworden dat architecten – waarvan er velen immers geen werk meer hadden tijdens de crisis – als initiatiefnemer van een bouwgroep fungeerden. Deels zijn ze daar geschikt voor : je mag ervan uitgaan dat architecten in staat zijn om de potenties van een locatie te doorzien. Voor een ander deel moet je erg op je hoede zijn voor architect-initiatiefnemers: ze hebben namelijk een commercieel belang, plat gezegd: je wordt er eigenlijk ingeluisd. En het bleek ook, dat zowel ontwikkelaars als architecten er niet voor terugdeinsden om te doen alsof er een groep bestond. Er zijn heel wat lijsten aangeleverd met namen van mensen die alleen fictief lid waren van een bouwgroep.

Een andere vaststelling was, dat in Amsterdam – of eigenlijk in heel Nederland – de toegang tot de grondmarkt heel erg belemmerd wordt omdat grote partijen vaak langjarige claims hebben op grond, dan wel er eigenaar van zijn. En dat daarmee gespeculeerd wordt.

De Zelfbouwcoöperatie

In 2014 hebben we daarom besloten om De Zelfbouwcoöperatie op te richten. In nauwe samenwerking met John van Diepen – een CPO-begeleider waarmee ook in 2012 en 2013 al was samengewerkt – ontwikkelden we een concept om zelfbouwers toegang te geven tot de grondmarkt. Het idee is simpel: de particulier heeft geen toegang tot de grondmarkt. De professional had dat altijd al, en wist ook in de crisis zijn weg te vinden door als ontwikkelaars en architecten voortdurend een soort van ‘nep-bouwgroepen’ te laten inschrijven…

Kunnen we dat dan niet ook doen door als woningzoekenden / zelfbouwers hetzelfde te doen? Wat als we ervoor zorgen dat alle mensen die een woning zoeken in Amsterdam elkaar kunnen helpen? Dat alle woning-zoekenden elkaar helpen? Wat als we met 2.000 woningzoekenden systematisch inschrijven op alle locaties in de stad? Kunnen we dan niet de macht van ‘het kartel’ breken?

In 2014 kwam de Oude Modeschool op de markt. Samen met buurt-bewoners uit de Indische buurt vormden we bouwgroep op basis van een idealistische en optimistische kijk op zelfbouw. ‘Kijk hoe leuk het is om zelf opdrachtgever te kunnen zijn van je eigen woongebouw!’ dat was eigenlijk de enthousiasmerende boodschap waarmee we de barricaden beklommen. In 2016 hebben we dit gegeven verder uitgewerkt en hebben wij succesvol een kavel verworven op basis van een kritische analyse van de zeggenschap in de meeste bouwgroepen, waar vaak de architect al was vastgelegd omdat die meestal zelf de bouwgroep oprichtte: opdracht verzekerd.

Wij hebben toen een initiatief opgestart waarbij we zeiden: als je je eigen architect niet kan kiezen heb je geen echte zeggenschap en is het eigenlijk geen zelfbouw. En vervolgens een groep gezocht van mensen die wel graag zelf de architect wilden kiezen. Zo simpel was het eigenlijk. De bouwgroep heeft vervolgens inderdaad zelf een architect gekozen, zoals afgesproken.

Wat wel interessant was, is dat vervolgens bleek dat de groep grote behoefte bleek te hebben aan een architect die gewoon een mooi ontwerp tekent. Maar dat terzijde. Sinds 2017 zijn de spelregels aangepast en stelt de gemeente strengere eisen aan CPO en MO-groepen.

In 2019 zijn we door Building4you gevraagd om mee te doen met een tender voor 2 kavels op Centrumeiland. We gaan op zoek naar innovaties op het gebied van Medeopdrachtgeverschap. Samen met Building4you gaan we twee bouwgroepen vormen. Dat de beste moge winnen!